Wacana pedaran nyaeta karangan anu asup kanu kana karangan eksposisi, nyaeta karangan anu eusina ngajentrekeun atawa nerangkeun hiji perkara, kumaha prosesna, tujuanana pikeun ngajembaran pangarewuh hiji jalma. Conto pedaran nyaeta : Tangkal nu ngarambat, cara miara lauk emas, cara nyieun boneka, cara melak cengek jste. Jenis karangan teh rupi-rupi, diantarana deskripsi, argumentasi, narasi, jeungeksposisi.
- Deskripsi nyaeta, hijikarangananu ngagambarkeunatawamaparkeunhijiobjek,tempat,jeungkajadian, atawabarang ku kata-kata.biasananaonanukuurangdigambarkeunmangrupahasilpangamatan panca indraurang. Contokarangandeskripsi :
KI DALANG ASEP SUNANDAR SUNARYA
Ki Dalang Asep Sunandar Sunarya, mangka urang baris langsung bisa nginget Kasenian Wayang Golek anu mangrupa salah sahiji warisan pang berharga pikeun dimumule. Peunteun-peunteun luhung Seni sarta Budaya Sunda.
Wayang Golek vérsi Ki Dalang Asep Sunandar Sunarya condong kana gaya kontemporer. Ki Dalang Asep Sunandar Sunarya dilahirkan dina kaping 3 Séptember 1955 mangrupa putera ke-7 ti 13 duduluran putera-puteri Ki Dalang legendaris Abah Sunarya jeung Ibu Cucun Jubaedah.
Abah Sunarya mangrupikeun nu ngagaduhan sarta pangadeg Padepokan Seni Wayang Golek Giri Harja. Sajaba Asep Sunandar Sunarya, anak Abah Sunarya séjénna anu profesina minangka dalang nyaéta Ade Kosasih Sunarya, Iden Subasrana Sunarya, Ugan Sunagar Sunarya, Agus Muharam sarta Imik Sunarya.
Asep Sunandar Sunarya anu nami alitna “Sukana” dina laku-lampah sapopoena saprak diuk di bangku SD tos nembongkeun sosok pribadi anu kreatif sarta dinamis dina gaul jeung babaturanana.
Réngsé ngenyam atikan di tingkat Sakola Dasar (SD) dina warsih 1968, Asep nuluykeun ka SMP. Dina mangsa-mangsa éta konsentrasi diajarna loba kaganggu ku hobinya neuleuman élmu pedalangan nepi ka lulus SMP warsih 1971.
Tekadna pikeun geura-giru bisa ngadalang ka motivasi ku bapana Abah Sunarya sarta lanceukna Ade Kosasih Sunarya sarta mamangna Lili Adi Sunarya.Sajaba ti éta ogé Asep Sunandar Sunarya nimba élmu pedalangan kalayan diajar ti dalang Cecep Supriadi, dalang kondang ti Karawang.
Asep Sunandar Sunarya ku cara soson – soson nuturkeun Penataran Dalang anu diayakeun RRI Bandung dina warsih 1972 sarta kacatet minangka Lulusan Pangalusna.
Konsép sarta kreativitas pintonan Wayang Golek Ki Dalang Asep Sunandar Sunarya geus méré kelir sarta gaya pangsoranganna.
Gaya pertunjukkan Wayang Golek Ki Dalang Asep Sunandar Sunarya mangrupa nuansa anyar anu mecenghul di lingkungan Dinasti Sunarya. Hal anu pang metot sarta mangrupikeun ciri has Ki Dalang Asep Sunandar Sunarya ieu téh kaahlianana dina ngokolakeun unggut atawa sabetan wayang kalayan tampilan humor atawa banyolan anu sentimentil, luwes sarta seger.
Ngeunaan cecekelanana dina Pakem Wayang dikaitkeun kalayan kreasinya anu disebut jelema kontemporer kawas dina pertunjukkan wayang sabot ditakol sirahna bisa ngaluarkeun getih atawa adu jajaten antara Si Cepot kalayan lawanana nepi ka “Lolong” atawa sabot lawanana ngaluarkeun “mie”, Numutkeun Kang Asep yén hal éta teu pisan-pisan kaluar ti pakem. Hal ieu saukur mangrupa hiji usaha visualisasi ku cara memvisualkeunn carita dalang-dalang tiheula
- Argumentasi nyaeta,mangrupa paragraph anungungkapkeunpanalar, gagasanatawanumut keunpanulis nu dibarengankubuktijeungfakta. Conto karangan argumentasi teh Karya ilmiah : persilamgan kacang ercis, sareng facebook.
- Narasi nyaeta mangrupakeun karangan anu biasana disambungkeun jeungcarita. Ku kituna karangan narasi saukur kapanggih dina novel, carpon atawa hikayat. Narasi ogemangrupakeunkarangankisah anumaparkeunkajadianhijiparistiwa, bohparistiwakanyataanatawaparistiwarekaan.ContokaranganNarasi
NYI RORO KIDUL
Jaman baheula di Pulo Jawa aya hiji raja, kakasihna Sang Prabu Munding Wangi. Ti praméswari kagungan putra istri, jenenganana Déwi Kadita, anu kageulisanana pilih tanding, kaceluk ka awun-awun, kawéntar ka janapria, malah nepi ka nelah Déwi Srangéngé, lantaran cahayana moncorong lir srangéngé.
Déwi Srangéngé kacida pisan dienodna, dipikanyaah ku ibu sareng ramana, lir nanggeuy endog beubeureumna.Sanaos kitu, Sang Prabu teu weléh neneda, neneda ka Hyang Déwata katut batara-batari, sangkan anjeunna kagungan putra pemeget.Nanging anu diantos-antos téh, ti praméswari Raja teu kagungan putra deui.
Teu kantos lami ti harita, Kangjeng Raja kagungan deui putra.Sanés ti praméswari, nanging ti selir, anu jenenganana Déwi Mutiara.Putrana pameget luyu sareng kapalayna.Kangjeng Raja kalintang pisan bingahna.Sami sareng ka Déwi Srangéngé, ka putra ti Déwi Mutiara ogé, kalangkung-langkung nyaahna.
Sanaos Déwi Mutiara tos nyenangkeun Raja, ku jalan kagungan putra pameget téa, nanging ku margi Déwi Mutiara téh selir, linggihna angger baé di gédéngeun karaton, henteu di lebet karaton sapertos praméswari. Manah Déwi Mutiara ngageremet teu sugema, timbul baé rasa ceuceub ka praméswari, dibarung ku rasa sirik ka Déwi Srangéngé.
Malah aya leuwihna ti kitu, manéhna boga kahayang, sangkan anakna jadi raja.Lamun seug anakna jadi raja téh, tangtu kahirupanana bakal robah. Moal ngarasa disapirakeun cara ayeuna. Sahenteuna atuh jadi indungna raja, disarebutna ogé tangtu Ibu Suri.
Déwi Mutiara terus mikiran.Sanajan anakna lalaki, salila di karaton masih aya kénéh Déwi Srangéngé jeung praméswari, pamohalan anakna bisa jadi raja.Ku kituna euweuh deui jalan, lian ti duaanana kudu disingkirkeun sina ingkah ti karajaan.Ngan kudu kumaha carana?
Kabeneran aya nu ngabéjaan, di tutugan Gunung Parahu, aya hiji awéwé tukang tenung sakti, an ngaranna katelah Nini Jahil.Ngadéngé éta béja, Déwi Mutiara kacida pisan bungahna.Tuluy nitah emban kapercayaanana, nyusulan Nini Jahil ka Gunung Parahu.
Barang tepung jeung Nini Jahil, pok Déwi Mutiara nyaritakeun niatna, nya éta hayang nyingkirkeun Déwi Srangéngé katut praméswari.“Kumaha sanggup?” cék Déwi Mutiara.“Tai ceuli atuh nu kitu mah,” jawab Nini Jahil.“Tapi entong dipaéhan,” cenah deuih.“Ulah hariwang,” Nini Jahil siga nu yakin.
Maksud manéh Déwi Mutiara téh, praméswari jeung Déwi Srangéngé, rék ditenung supaya beungeutna ruksak. Ingetanana, ari beungeutna ruksak mah, pasti ku Kangjeng Raja diusir,atawa disingkurkeun ka leuweung, lantaran dianggap wiwirang keur karajaan.
- Eksposisi nyaeta paragraph anu tujuana nepikeun maparkeun, ngajelaskeun, nepikeun informasi, ngajarkeun jeung mertelakeun perkara bari teu make ajakan atawa desekan sangkan nu maca bisa narima atawa nuturkeunana. Conto karangan eksposisi:
CARA MELAK KANGKUNG
Aya dua rupa cara melak nu ditarékahan: garing sarta baseuh. Dina dua cara ieu, maké bahan organik (kompos)anu rada loba jeung cai supaya kangkung bisa tumuwuh kalawan subur.
Dina cara melak garing, kangkung dipelak dina jarak 5 inci. Kangkung bisa dipelak tina siki binih atawa keureutan akar. Kangkung mindeng dipelak dina pabinihan saméméh dipindahkeun ka kebon. Daun kangkung bisa dipanén sanggeus 6 minggu dipelak. Di pasar-pasar tradisional Indonésia, kangkung sayureun dijual beungkeutan.
Lamun cara melak baseuh anu dipaké, potongan sapanjang 12-inci dipelak dina leutak sarta diantepkeun baseuh. Sawaktu kangkung tumuwuh, wewengkon baseuh dikeueum ku cai saluhur 6 inci. Kocoran cai ieu saterusna dieureunkeun lamun taneuh kudu digemburkeun. Panén bisa dipigawé 30 poé sanggeus melak. Lamun pucuk pepelakan dipetik, cabang dina sisi daun baris tumuwuh deui sarta bisa dipanén saban 7-10 poé.
Sawaktu kembangan, pucuk kangkung tumuwuh kalawan laun, tapi pabajoan taneuh sarta panén condong ngahangkeutkeun leuwih réa daun anu dihasilkeun.